Toelichting neuropathologische bevindingen

Het doel van de Nederlandse Hersenbank (NHB) is om gedoneerd hersenweefsel beschikbaar te maken voor wetenschappelijk onderzoek. Voor dit wetenschappelijke onderzoek is het van groot belang dat de onderzoekers zoveel mogelijk informatie hebben over het weefsel dat ze ontvangen. Daarom bekijkt een neuropatholoog het gedoneerde weefsel met een microscoop en wordt beschreven wat hierin te zien is. 
Indien de donor ten tijde van registratie hiervoor toestemming heeft gegeven, wordt deze beschrijving ook gedeeld met de persoon die de registratie heeft mede-ondertekend.

Belangrijk

We willen echter graag benadrukken dat de beschrijving primair bestemd is voor de onderzoekers die het weefsel ontvangen. Deze is daarom geschreven in wetenschappelijke taal. 
Ook willen we graag benadrukken dat het via de NHB gemiddeld 1,5 tot 2 jaar duurt tot de neuropathologische bevindingen gereed zijn. Indien u uw hersenen wilt doneren met als doel het verkrijgen van een diagnose voor uw nabestaanden, dan adviseren wij u contact op te nemen met een arts voor het aanvragen van een reguliere obductie via een ziekenhuis. 

Neuropathologische termen

Onderstaand vindt u een korte toelichting van enkele termen die in de bevindingen genoemd kunnen worden. Let op: niet alle termen zijn bij iedere donor van toepassing. Het is daarom mogelijk dat niet alle onderstaande termen genoemd worden in de bevindingen die u ontvangt. 

De Thal-fase voor amyloïd beta, het Braak-stadium voor Tau, en de CERAD-score. Deze geven aan in hoeverre eiwitten genaamd amyloid beta, Tau, en neuritische plaques (een opstapeling van eiwitten) aanwezig zijn in de hersenen, en in hoeverre deze verspreid zijn over verschillende hersengebieden.
De Thal-fase, Braak-stadium en CERAD-score tezamen leiden tot een ABC-score. Deze ABC-score geeft aan of er sprake is van de ziekte van Alzheimer, en zo ja, hoe ernstig. A0 B0 C0 betekent geen sprake van de ziekte van Alzheimer. A3 B3 C3 betekent vergevorderde ziekte van Alzheimer.

Alfa-synucleïnopathie betekent dat er opstapelingen van een eiwit genaamd alfa-synuleïne aanwezig is. Deze opstapelingen worden ook wel Lewy lichaampjes genoemd.
Wanneer er heel veel van deze Lewy lichaampjes, in veel verschillende hersengebieden aanwezig zijn, kan er sprake zijn van de ziekte van Parkinson, Lewy body dementie of Multipele Systeem Atrofie (MSA). Dit wordt uitgedrukt met een Braak-stadium voor Lewy lichaampjes. 

Cerebrale amyloïde angiopathie (CAA) betekent dat dat kleine bloedvaten in de hersenen beschadigd raken door de aanwezigheid van het eiwit genaamd amyloïd-beta. 

Age-related tauopathy of the astroglia, afgekort tot ARTAG, betekent ‘leeftijd gerelateerde tauopathie van de astroglia’. Dit houdt in dat een bepaald type cellen in de hersenen genaamd astroglia een afwijkende vorm hebben. Dit is een verschijnsel dat bij de meeste mensen voorkomt wanneer de leeftijd vordert. Wanneer er sprake is van veel ARTAG, kan dit duiden op dementie, zoals de ziekte van Alzheimer.

Een laesie is een litteken in het hersenweefsel. Dit is met name van toepassing bij de ziekte multiple sclerose (MS), waarbij de gebieden waar een MS-ontsteking actief is (geweest) laesies genoemd worden.

Limbic associated TDP encephalitis (LATE) is een vorm van encefalitis, een ziekte die wordt gekenmerkt door een ontsteking van de hersenen. Limbische encefalitis wordt veroorzaakt door auto-immuniteit: een abnormale toestand waarbij het lichaam antilichamen tegen zichzelf aanmaakt.

Bij donoren met een psychiatrische ziekte staat vaak in de uiteindelijke bevindingen ‘geen substraat van….(hier wordt de psychiatrische ziekte genoemd)’. Het neuropathologisch onderzoek concentreert zich op afwijkingen die zichtbaar zijn onder de microscoop. Het verschilt per ziektebeeld of de afwijkingen op dit niveau zichtbaar zijn. Bij een psychiatrische ziekte is dit vaak niet het geval. Dit betekent echter niet dat onderzoekers geen ontdekkingen over deze ziektes zullen doen met behulp van het gedoneerde weefsel. Zij kijken vaak met andere technieken, op een specifieker niveau naar het hersenweefsel.