Onderzoeker van NHB-MS vertelt in KennisCafé over de toekomst van MS-onderzoek

19 december 2019

KennisCafé

Iedere derde maandag van de maand organiseert het KennisCafé in De Balie in Amsterdam een avond waarop onderzoekers een geïnteresseerd publiek vertellen over hun onderzoek. Afgelopen maandag, 16 december, was een zeer speciale editie. Het was namelijk het laatste KennisCafé van het decennium. Om die reden werd er vooruit geblikt naar het komende decennium. Wat zullen de jaren 2020 de wetenschap gaan brengen?

MS Onderzoek bij NHB-MS

Eén van de sprekers deze avond was Nina Fransen, onderzoeker bij de Neuroimmunologie onderzoeksgroep van het Nederlands Herseninstituut en werkzaam bij de Nederlandse Hersenbank voor MS (NHB-MS). Ze vertelt over haar onderzoek naar multiple sclerose (MS) en wat de verwachtingen van haar onderzoek zijn voor dat komende decennium.

“Bij de meeste mensen begint de ziekte met aanvallen van neurologische symptomen die weer redelijk goed herstellen, maar de ziekte wordt na verloop van tijd progressief”, vertelt Nina. Deze aanvallen worden waarschijnlijk veroorzaakt door ontstekingscellen (immuuncellen) die vanuit het bloed de hersenen binnen dringen. Er zijn in de beginfase van de ziekte namelijk effectieve therapieën die gericht zijn tegen deze immuuncellen. Wat er in de latere, progressieve fase gebeurt, is echter niet duidelijk en hier zijn daarom nog nauwelijks therapieën voor. “In die progressieve, late fase van de ziekte hebben de meeste medicijnen geen effect meer”.

Om meer over deze latere fase te weten te komen, heeft Nina weefsel onderzocht van 182 mensen met MS die hun hersenen hebben gedoneerd aan NHB-MS. Ze heeft gekeken naar ontstekingsactiviteit in dit hersenweefsel en gevonden dat, in tegenstelling tot wat tot nu toe werd gedacht, er in de latere fase van MS wel degelijk nog aanzienlijke ontstekingsactiviteit aanwezig is.¹

Echter, anders dan in de vroegere fase van MS, komen deze cellen nu niet uit het bloed. “We hebben gekeken of de immuuncellen die in de vroege fase van de ziekte vanuit het bloed de hersenen binnen dringen, nog steeds een rol spelen in die late fase van de ziekte.” Het lijkt er echter op dat in de late fase van MS andere immuuncellen betrokken zijn. Om hier achter te komen, werd ook gekeken naar hersenweefsel van gezonde mensen die hun hersenen hebben gedoneerd aan de NHB.

In het weefsel van deze gezonde hersendonoren zag Nina dat een specifiek soort immuuncellen, genaamd T cellen, langere tijd in de hersenen verblijven. “Waarschijnlijk om de hersenen goed te kunnen beschermen tegen infecties”, legt ze uit. Gezonde mensen hebben deze soort immuuncellen dus ook, die niet direct uit het bloed komen maar al langere tijd in de hersenen ‘wonen’.² Bij mensen met MS lijken het deze immuuncellen te zijn, die gereactiveerd zijn in de latere fase van de ziekte.³

Daarom sloot Nina haar verhaal af met de verwachting dat deze immuuncellen belangrijk zullen zijn voor toekomstig onderzoek: “Ze laten namelijk alle kenmerken zien van T cellen die al langere tijd in de hersenen verblijven. We denken dat de reactivatie van deze T cellen een interessant target is voor toekomstige behandeling van MS. Dit verdedigingsleger van de hersenen willen we beter onder controle houden in MS ontstekingen.”

 

De gehele presentatie van Nina en haar collega onderzoekers is gefilmd door de organisatie van De Balie en het KennisCafé en terug te zien op hun website. Uitgelicht hier, vindt u de presentatie van Nina. 

 

Het onderzoek van Nina Fransen wordt gefinancierd door Stichting MS Research en de Vriendenloterij. Het KennisCafé is een samenwerking van De Balie, de Volkskrant, KNAW en NEMO.  

 

 

 

 

 

1. S. Luchetti, N.L. Fransen, C.G. van Eden, V. Ramaglia, M. Mason, I. Huitinga Progressive Multiple Sclerosis patients show substantial lesion activity that correlates with clinical disease severity and sex: a retrospective autopsy cohort analysis. Acta Neuropathologica 135 (2018) 511-528

2. J Smolders, Kirstin M Heutinck, N.L. Fransen, E.B.M. Remmerswaal, Pleun Hombrink, Ineke J M Ten Berge, R.A.W. Van Lier, Inge Huitinga, Jörg Hamann Tissue-resident memory T cells populate the human brain. Nature Communications 9 (2018)

3. Nina L. Fransen,; Cheng-Chih Hsiao, Marlijn van der Poel, Hendrik, J. Engelenburg, Kim Verdaasdonk, Maria C.J. Vincenten, Ester B.M. Remmerswaal, Tanja Kuhlmann, Matthew R.J. Mason, Jörg Hamann, Joost Smolders, Inge Huitinga. Tissue-resident memory T cells invade the brain parenchyma in multiple sclerosis white matter lesions. Brain, under revision