Hoe leidt het NND-project tot genuanceerder onderzoek?

De Hersenbank heeft tot op heden hersenweefsel verzameld van zo’n 4500 hersendonoren. Van de meeste van deze donoren beschikt de Hersenbank ook over uitgebreide medische informatie en een neuropathologische diagnose vastgesteld door gespecialiseerde neuropathologen. Deze informatie is opgeslagen in verhalende klinisch-pathologische samenvattingen. 

Het NND project brengt het verband tussen klinische informatie, neuropathologie, polygene risicoscores en hersenziektes in kaart. Polygene risicoscores geven een samenvatting over welke combinatie van genetische varianten samenhangt met bepaalde hersenziektes of verschijnselen. In de toekomst kan ook gen expressie hieraan toegevoegd worden zodat meer gezegd kan worden over hoe die genetische aanleg bij kan dragen aan het ontstaan van een hersenziekte.

Binnen het huidige NND-project worden computer formules en modellen, zogenaamde “machine learning” algoritmes, gebruikt om deze samenvattingen systematisch te analyseren en converteren en het ziekteverloop en neuropathologische kenmerken overzichtelijk weer te geven. Daarnaast wordt het DNA, het celmateriaal dat ook onze genetische (erfelijke) informatie bevat, van zo’n 3000 donoren in kaart gebracht. Dit wordt gedaan door een gespecialiseerd lab van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam en zal informatie verschaffen over van nature voorkomende variatie in zo’n half miljoen locaties op het DNA. Een bepaalde combinatie van een groot aantal van die locaties in een groep donoren kan wellicht de gevoeligheid voor een bepaalde ziekte verklaren. Het is belangrijk om te weten dat deze gevoeligheid is gebaseerd op een groep locaties op het DNA en een groep donoren (niet een individuele donor); er worden hierbij geen (erfelijke) DNA mutaties in afzonderlijke genen opgespoord die (vrijwel) in hun eentje verantwoordelijk zijn voor een afwijking, zoals bijvoorbeeld voor de ziekte van Huntington. Wel hopen we een beter beeld te krijgen van mogelijke onderverdeling in categorieën binnen diagnoses of juist symptomen (bijvoorbeeld angst of bewegingsproblemen) die bij meerdere diagnoses voorkomen en de set van DNA varianten die hieraan ten grondslag zou kunnen liggen.

Daarnaast helpt het NND-project de Hersenbank met het toegankelijk maken van de data voor onderzoek zodat het hersenweefsel van een hersendonor zo goed mogelijk benut kan worden. Een nieuwe website zal onderzoekers wereldwijd helpen om weefsel en (genetische) data bij de Hersenbank gemakkelijker aan te kunnen vragen; nog meer passend bij hun onderzoeksvraag. Onderzoek heeft bijvoorbeeld al stukjes in het DNA kunnen aanwijzen, die invloed hebben op de gevoeligheid en het beloop van een ziekte. Hóe ze die invloed uitoefenen en of er nog andere stukjes DNA bij betrokken zijn, is echter nog veelal onbekend.  Door middel van het NND-project kunnen onderzoekers met de nieuwste methodes deze vragen gaan beantwoorden.